Tasavvuf ve Şamanizm (renkli)

Türklerin İslamiyet öncesi yaşantılarında Şama­nizm'in geniş bir yer tutması ve yeni müslüman olan Türklerin adaptasyon süreçleri göz önünde bulundurulduğunda, özellikle Halk Sufizminde bazı şamanik unsurlara rastlamak mümkündür. Şamanizm ile benzerlik gösteren unsurların özellikle menkıbe ve destanlar gibi sözlü kültür ürünlerinde olduğu dikkat çekicidir. Tasavvuf ve Şamanizm'in amaç ve işlevleri ise birbirinden farklıdır. Şamanizm'deki amaçların çoğu yüzyıllardır değişmeden günümüze kadar gelen toplumsal ve bireysel olarak insanların ihtiyaçlarına göre şekillenir. Tasavvufta ise amaç marifetullah'a ulaşmak tek ve gerçek hedeftir. Bir sufinin hastaları iyileştirmesi veya bir keramet göstermesi amaç değildir. Sufinin bu halleri eğitimde birer imtihan olabilir veya Allah'a ulaşan kalbin sükûnete kavuşarak tekrar kendisine gelmesi sonucu Allah'ın lütfu ile gerçekleşebilir. Tasavvuf ve Şamanizm'in arasında birçok benzerlik bulunabilir ancak aynıdır diyemeyiz. Çünkü deruni ve mistik yaşantıların arasında birçok benzerlikler bulunabilir. Tasavvuf İslam'ın içerisinden çıkarken, Şamanizm Gök Tanrı Dini ile Türk toplumunun kültürel ve coğrafi yaşantısının sonucu şekillenmiştir.