Arap Dili Gramerinde İhtisar Geleneği

Tarihi süreç içerisinde Arap dili âlimleri, Arapçanın öğretimine yönelik çeşitli yöntemler geliştirmişlerdir. Bu yöntemlerden biri de Arap dili gramerine dair kuralların özet ve sistematik bir biçimde kaleme alınmasıdır. Bu bağlamda ihtisar kavramı, bir konuyu kısa, özlü ve derli toplu bir şekilde ifade etme anlamına gelmektedir. Bu yöntemle telif edilen eserlere de muhtasar denilmiştir. Ayrıca muhtasar adı, bir konunun ana hatlarıyla özet olarak yazılmış eserleri ifade etmek için de kullanılmıştır. Çalışmamız giriş, üç bölüm ve sonuç kısmından oluşmaktadır. Giriş kısmında öncelikle çalışmanın konusu, amacı, yöntemi ve Arap dili grameri hakkında bilgi verilmiştir. Çalışmanın birinci bölümünde Arap dili gramerinde telif ve ihtisar geleneği ile Arap dili grameri alanında telif edilmiş bazı önemli muhtasar eserlere yer verilmiştir. İkinci bölümünde ise İbn Hişâm'ın hayatı ile Katru'n-nedâ ve Şuzûru'z-zeheb adlı eserleri hakkında bilgi verilmiş, daha sonra bu iki eser, muhteva ve metot açısından ayrıntılı biçimde analiz edilmiştir. Ardından İbn Hişâm'ın Şerhu katri'n-nedâ ve Şerhu şuzûri'z-zeheb adlı eserleri ile ilgili bilgi verilmiştir. Çalışmanın üçüncü bölümünde de İbn Hişâm'ın Katru'n-nedâ ve Şuzûru'z-zeheb adlı eserlerinde benimsediği ihtisar yöntemi detaylı bir şekilde ele alınmış ve değerlendirilmiştir. Çalışmanın sonuç kısmında da çalışmanın genel bir değerlendirilmesi yapılarak ulaşılan sonuçlara yer verilmiştir. Böylece Arap dili gramerinde ihtisar geleneği Katru'n-nedâ ve Şuzûru'z-zeheb adlı eserler özelinde, yöntemi, ilmi değeri ve Arap diline olan katkısı ortaya konmaya çalışılmıştır.