Tasavvufî Bilginin Yansıtıcı Mâhiyeti

İncelediğiniz bu kitapta, tasavvufî bilginin mâhiyeti hakkında bazı belirlemeler yapmanın imkanları aranmıştır. Bu maksatla, tecellî kavramı öne çıkarılmıştır. Tecellî, varlığın ve bilginin yansıma olgusu ile açıklanmasıdır. Yansıma için ışık kaynağı, ışığın yansıdığı zemin ve zeminden yansıyan ışığın işlendiği görme merkezi arasında sıra düzeni bulunmaktadır. Buna göre âlem, Hakk'ın niteliklerinin yansıma mahalli, insan ise bu mahallin en parlak unsurudur. Görünüşün aksine tecellî, tek ve daimîdir. Tekrar eden veya derecelere bölünen bir nitelikte değildir. Ancak zorunlu ile mümkün ayrımından kaynaklanan kimi kategorik sınırlıklar nedeniyle, insan varlığı doğrudan birlik içinde değil, tekil parçalar yığını olarak algılar. Tasavvuf düşüncesi, görünüşteki çokluğu aşarak varlığı olduğu hal üzere görmenin imkanlarına odaklanmıştır. Ne var ki bu ferdî bir idraktir. Nitekim söz konusu idrak dile getirildiğinde, buna gerçek anlamıyla tecellî denemez. Çünkü bu durumda, tecellînin tikel bir indirgemesi yahut sınırlı bir yorumu bahis mevzuudur. Dolayısıyla doğru bilgi, insanda tahakkuk edebilir. Ancak insan, tümüyle edilgen bir alıcı değildir. O aynı zamanda bilgiyi bir ölçüde taşır, dışsallaştırır ve katmanlı bir yapı içinde çözümler. “Tasavvufî bilginin yansıtıcı mahiyeti” olarak kavramlaştırdığımız bu çerçeve, tasavvufî bilginin meydana gelişini ve aktarımını içermektedir.