AYDINLANMA, TANRI VE FELSEFE

Bilimde gösterilen ilerlemeler ve coğrafi keşiflerle beraber ticaretin gelişmesi, hem bilginin hem de sermaye dağılımının daha fazla insana ulaşmasına olanak verirken, yöneten-yönetilen düzlemindeki güç dengeleri de sorgulanmaya başlanmıştı. Ekonomik hareketlilik, siyasi mücadelelere dönüştüğünde özgürlük ve insan hakları arayışı Fransız Devrimi'ne kadar uzanacak bir çatışma alanını da simgelemekteydi. Elbette ki burada Aydınlanma düşüncesinin tarihini aktarma iddiasında değiliz. Ancak Aydınlanmanın özel bir alana veya disipline hasredilemeyecek kadar geniş bir etkiyi ifade ettiğini de rahatlıkla söyleyebiliriz. Benzer bir yaklaşımla Aydınlanmanın sadece Hristiyan toplumları ilgilendiren bir mesele olmadığı, tüm dünyada etkisinin hissedildiği ve post modern dönüşümlerle günümüzde de varlığını devam ettirdiği tespiti de yanlış olmayacaktır. Çalışmamızın hareket noktasını oluşturan bu varsayım, Aydınlanmanın Hristiyan, Yahudi ve Müslüman topluluklarda din ve Tanrı algısındaki yansımalarına, aydınlanma-reform kavramları arasındaki ilişkiye ve farklı disiplinlerdeki karşılığına ışık tutmayı hedeflemektedir.