Fıkıhta İhtilâf

Hilâf ve ihtilâf, bir yıkım veya enkaz değil, İslam düşüncesini ve geleneğini zenginleştiren bir unsurdur. Hilâf ve ihtilâf birlikte yaşama becerisi güçlü olan milletlerde gelişir ve milletlerin birlikte yaşama becerisini geliştirir. Selçuklu ve Osmanlı'dan miras olarak kalan maddi ve manevi bütün mirasıyla, farklılıklara rağmen coğrafyamızda birlikte yaşama becerisi oldukça gelişik milletlerden ve medeniyetlerden birine mensubuz. Her asrın ve neslin tecrübesi, hatta her kişinin tecrübesi, biriciktir. Her fert, kendi hayatını yaşadığı için kendi tecrübesini inşa eder. Tecrübe farklılığı, ister istemez yorumu etkiler. Sahabe sonrası hiçbir tecrübe sahabenin tecrübesine denk değildir. Bizim tecrübemiz de sahabe de dâhil bizden önceki mümin nesillerin tecrübesiyle aynı değildir. Meselenin püf noktası, size ulaşan bilgi en doğru yakin olsa da sizin onu cesaretle tecrübe ve tahkik etmenizdir. Size ulaşan yakini tecrübe etmediğinizde, söz konusu kesin bilgi veya inanç sizden öncekilerin yakinidir; sizin ezberiniz ve taklidinizdir. Yakînî bilgilerle sıfırdna yeni inançlar (amentüler) inşa etmekle yükümlü değiliz. İmkânlarımız farklı olsa da tıpkı bizden öncekiler gibi anlamak ve anlamlandırmak için elimizdeki bütün imkânları ve gayreti harcadıktan sonra zann-ı gâliple ulaştığımız hükümlerle amel etmekle yükümlüyüz. Geri kalan birçok şey, bizim takatimiz ve yükümlülüğümüz dışındadır.