Kıraat Farklılıklarının Vakf ve İbtidâya Etkisi

Kıraat farklılıkları Kur'an-ı Kerim'in nüzûl dönemiyle paralel olarak neşet etmiş, gelişmiş ve zamanla müstakil bir ilim dalı haline gelmiştir. Kur'an'ın hem lafzı hem de anlamıyla yakın ilişkisi olan kıraat ilmi, diğer birçok ilim dalını da az veya çok etkilemiştir. Bu etkinin nicel ve niteliğini tespit ve tahlil amaçlı günümüze kadar çeşitli çalışmalar yapılmıştır. Kıraat disiplini içinde gelişen özel alanlardan biri de şüphesiz vakf ve ibtidâdır. İslâm ilim tarihine şahsına munhasır taksimat ve rumuz sistemi kazandırmış önemli isimlerden biri Secâvendî'dir. Onun pratik rumuz sistemi, Arapça bilmeyen Kur'an okuyucusunun bile faydalanabileceği düzeyde bir kolaylığa sahiptir. Bu sistemin yansımaları birçok İslam ülkesinin mushaflarında da görülmektedir. Diğer taraftan geç dönem âlimlerinden olup kendisinden önce gelen zengin ilim müktesebatından etkilenmiş ve vakf-ibtidâyla ilgili kendine özgü tercihlerini Menârü'l-Hüdâ adlı eserinde sunmuş olan Uşmûnî de öne çıkan âlimlerden biridir. İşte bu çalışmada Kur'an-ı Kerim'deki meydana gelen kıraat farklılıklarının vakf ve ibtidâya olan etkilerinin Secâvendî ve Uşmûnî örnekliğinde incelenmesi, iki müellifin hem örtüştüğü hem de ayrıştığı noktaların belirlenmesi ve karşılaştırılması hedeflenmektedir.